Een militaire staatsgreep heeft de Centraal-Afrikaanse natie Gabon in een staat van totale chaos gebracht. Een groep hoge militaire officieren greep op 30 augustus de macht in de hoofdstad Libreville, enkele minuten nadat de resultaten van de presidentsverkiezingen bekend waren gemaakt. Hierdoor werd president Ali Bongo Ondimba, wiens familie al bijna 56 jaar de macht in handen heeft, afgezet.
Wat is er gebeurd?
Gabon ging op 26 augustus naar de stembus en via de uitslag werd Bongo voor een derde termijn herkozen met ongeveer tweederde van de stemmen. De coupplegers, een groep muitende soldaten, waren het niet eens met de officiële uitslag en verschenen op de staatstelevisie om de annulering van de verkiezingsuitslag aan te kondigen. Volgens hen was dit de eerste stap die werd gezet om "een einde te maken aan het huidige regime". De oppositie verklaarde op 29 augustus ook dat hun kandidaat Albert Ondo Ossa had gewonnen en dat er op grote schaal was geknoeid.
De coupplegers verdedigden hun actie door te zeggen dat de verkiezingen 'niet voldeden aan de voorwaarden voor een transparante, geloofwaardige en inclusieve stembusgang waar de bevolking van Gabon zo op hoopte'.
Post-verklaring van de staatsgreep
Na de aankondiging gingen honderden mensen in Libreville de straat op om de coup te vieren en te verwelkomen. Video's van hun viering circuleerden op 30 augustus online waarop de burgers dansend en 'bevrijd!!!' roepend te zien waren in de wijk Nzeng Ayong in Libreville. Op sommige video's was ook te zien hoe soldaten de leider van de coup, Brice Oligui Ngeuma, op hun schouders droegen en hem 'president' noemden.
Een reden achter deze opgetogenheid kunnen de beschuldigingen van verkiezingsfraude en corruptie zijn aan het adres van Bongo sinds hij meer dan 14 jaar geleden president van Gabon werd.
De toekomst van Gabon
Wat volgt is de ontbinding van de staatsinstellingen, waaronder "de regering, de Senaat, de Nationale Vergadering, het Grondwettelijk Hof, de Economische, Sociale en Milieuraad en het Gabonese Verkiezingscentrum". Volgens de staatsmedia is Bongo momenteel onder huisarrest geplaatst, zit zijn zoon achter de tralies en zijn alle grenzen en regeringskantoren schijnbaar gesloten.
Er is nog veel onbeslist. Het leger zal naar verwachting eerst het constitutionele hof tijdelijk herstellen en geleidelijk aan ook de binnenlandse vluchten. Ook de nationale grenzen blijven tot nader order gesloten. Internationale radio- en televisiezenders zullen langzaam hun uitzendingen hervatten volgens Oligui's orders.
Zijn orders komen op het moment dat hij op 4 september de ambtseed aflegde als interim-president en 'vrije, transparante en geloofwaardige verkiezingen' beloofde, waarvan het tijdschema nog niet bekend is. Er zijn echter nog steeds onduidelijkheden over de nabije toekomst van Gabon omdat veel vragen over het leiderschap van het land, de gevolgen van de staatsgreep voor de wereldwijde reputatie en diplomatieke betrekkingen van de Centraal-Afrikaanse natie onbeantwoord blijven.
Internationaal antwoord
Ondertussen hebben verschillende wereldleiders de actie van de militairen veroordeeld en ook hun eigen burgers in Gabon gewaarschuwd om waakzaam en voorzichtig te blijven. Dit zijn organisaties en instellingen zoals de Afrikaanse Unie (meer dan 55 lidstaten), de Economische Gemeenschap van Centraal-Afrikaanse Staten (ECCAS), de Verenigde Naties, de Europese Unie en landen zoals de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Spanje.
Samen met Gabon zijn er alleen al in de afgelopen drie jaar meerdere staatsgrepen gemeld in Afrika. Veel van deze landen staan bekend als voormalige Franse koloniën. Dit zijn onder andere Burkina Faso, Tsjaad, Guinee, Mali, Niger en Tunesië.