Q-koorts
Wat is Q-koorts
Q-koorts is een ziekte die wordt veroorzaakt door een bacteriële infectie. Het komt voor in alle delen van de wereld behalve in Nieuw-Zeeland en werd voor het eerst geïdentificeerd in Australië in 1935. Toen de ziekte voor het eerst werd ontdekt, was de oorzaak onbekend en als zodanig werd het ‘Q-koorts’ genoemd, met ‘Q’ met betrekking tot de term ‘vraag’.
Hoe kom je Q-koorts?
Q-koorts wordt op mensen overgedragen door besmette dieren, voornamelijk geiten, runderen en schapen. Wanneer mensen in contact komen met besmette dierlijke uitwerpselen, urine, melk, placenta en vruchtwater van het besmette dier, kunnen ze besmet raken. Menselijke infectie wordt ook veroorzaakt door het inademen van stof dat is verontreinigd met deze met bacteriën gevulde vloeistoffen.
Hoewel zeldzaam, kunnen teken, huisdieren, wilde dieren en duiven besmet raken met de bacteriën, de ziekte overdragen en de ziekte overdragen op mensen. Ook zeldzaam is overdracht van mens op mens, inclusief de overdracht van ziekte van moeder op kind vóór de geboorte.
Een individu kan ook besmet raken met Q-koorts door ongepasteuriseerde melk of melkproducten van een besmet dier te consumeren.
Gevoeligheid en weerstand
Mensen zijn erg vatbaar voor Q-koorts, waarbij een klein aantal bacteriën nodig is om een patiënt te infecteren. Hoewel alle personen vatbaar zijn voor Q-koorts, lopen degenen die met dieren werken en die dierlijke producten verwerken een hoger risico om besmet te raken (bijv. dierenartsen, werknemers van vleesverwerkende fabrieken, schapen- en melkveehouders, veehouders en onderzoekers van faciliteiten waar schapen worden gehuisvest en geiten).
Voor mensen die zwanger zijn, kunnen de ziektesymptomen ernstiger zijn en complicaties bij zwangerschap, miskraam en doodgeboorte omvatten. Een vrouw die tijdens haar zwangerschap besmet is met Q-koorts, is ook vatbaarder voor het ontwikkelen van chronische Q-koorts.
Ook mensen met hartaandoeningen, bloedvatafwijkingen en een onderdrukt immuunsysteem zijn vatbaarder voor het ontwikkelen van chronische Q-koorts.
De bacteriën zijn bestand tegen hitte, uitdroging en veel desinfectiemiddelen. Daarom kunnen de bacteriën gedurende langere tijd in hun omgeving overleven.
Wat zijn de symptomen?
De symptomen van Q-koorts, en hun ernst, lopen sterk uiteen, waarbij sommige geïnfecteerde personen helemaal geen symptomen ervaren. Symptomen kunnen die van griep weerspiegelen en omvatten koorts, koude rillingen, hoesten, vermoeidheid, spierpijn, hoofdpijn, misselijkheid, braken, diarree, pijn op de borst, maagpijn en gewichtsverlies. Ernstigere symptomen kunnen longontsteking en hepatitis zijn.
In ongeveer 20% van de gevallen van Q-koorts kunnen de symptomen van de patiënt opnieuw optreden; dit wordt post-Q-koortsvermoeidheidssyndroom genoemd. Symptomen zijn onder meer constante vermoeidheid, ‘s nachts zweten, hoofdpijn, gevoeligheid voor licht, spierpijn, stemmingswisselingen en/of slaapstoornissen.
In zeldzame en ernstige gevallen (minder dan 5% van de geïnfecteerde mensen) kunnen geïnfecteerde personen een ernstigere en langdurigere infectie krijgen, de zogenaamde chronische Q-koorts. Het meest voorkomende symptoom van chronische Q-koorts is een ontsteking van het hart en de hartkleppen (endocarditis). Voor de behandeling van chronische Q-koorts zijn vele maanden antibioticabehandeling nodig. De aandoening kan dodelijk zijn als deze niet wordt behandeld.
Preventieve maatregelen
Zorg voor goede hygiëne bij het werken met dieren om blootstelling aan hun vloeistoffen te voorkomen. Houd er rekening mee dat een dier besmet kan zijn zonder symptomen te vertonen. Vermijd contact met geboorteproducten van dieren tijdens de bevalling. Gebruik geen ongepasteuriseerde melk of melkproducten.
Er is geen vaccin beschikbaar in de VS, maar vaccins zijn mogelijk beschikbaar in andere landen.
Behandeling
Q-koorts is moeilijk te diagnosticeren omdat de symptomen veel voorkomen bij een breed scala aan ziekten. Aangezien Q-koorts wordt gediagnosticeerd door een bloedtest, kan behandeling worden geadviseerd voordat de bloedtestresultaten worden teruggestuurd naar de arts. Behandeling met antibiotica is het meest effectief als deze binnen de eerste 3 dagen na het optreden van de symptomen wordt gestart.
Veel patiënten zullen herstellen zonder antibiotica, maar doxycycline is het aanbevolen antibioticum voor de behandeling van ernstigere gevallen van Q-koorts (voor niet-zwangere patiënten). Chronische Q-koorts wordt behandeld met vele maanden antibioticabehandeling (meestal doxycycline en hydroxychloroquine).
Medicatie
Waar komt het vaak voor?
Q-koorts komt wereldwijd voor, behalve in Nieuw-Zeeland. Omdat Q-koorts door besmette dieren op mensen wordt overgedragen, kan Q-koorts overal worden aangetroffen waar besmette dieren zijn. Toch is contact met het besmette dier niet nodig, omdat de bacterie over lange afstanden in de wind kan worden vervoerd.
De hoogste percentages Q-koorts worden waargenomen tijdens de lente, het geboorteseizoen van de dieren.
