Knokkelkoorts (Breekbeen Koorts)
Wat is Knokkelkoorts (Breekbeen Koorts)
Dengue-koorts (DF) is een door muggen overgebrachte virale ziekte die ook bekend staat als “knokkelkoorts” omdat het onder andere ernstige gewrichts- en botpijn veroorzaakt. Er zijn vier soorten knokkelkoorts (dengue-1, -2, -3, -4) en dezelfde virussen zijn verantwoordelijk voor dengue hemorragische koorts (DHF) (zie de sectie over symptomen). Dengue-epidemieën kunnen explosief zijn en een hoog percentage van de bevolking treffen, maar dodelijke slachtoffers zonder DHF zijn zeldzaam.
Tussen de Tweede Wereldoorlog en ongeveer 1970 werden in slechts 9 tropische landen ernstige dengue-epidemieën geregistreerd; nu komt de ziekte routinematig voor in meer dan 100 landen. Dengue-virussen veroorzaken wereldwijd meer dan 100 miljoen infecties per jaar en leiden tot meer dan 500.000 ziekenhuisopnames, de meeste van hen kinderen. Het veroorzaakt minder doden - 25.000 per jaar - dan malaria, maar de langdurige ziekte houdt mensen van het werk en tast zowel het persoonlijke inkomen als de nationale economieën aan.
Hoe kom je Knokkelkoorts (Breekbeen Koorts)?
Dengue-koorts wordt overgedragen door de beet van muggen die besmet zijn met het virus. Met name een dagbijtende mug is de meest voorkomende overbrenger. Deze mug heeft een verhoogde bijtactiviteit gedurende 2 uur na zonsopgang en enkele uren voor zonsondergang. De soort komt zowel in landelijke als stedelijke omgevingen voor.
Gevoeligheid en weerstand
Iedereen kan knokkelkoorts krijgen, maar kinderen hebben meestal een mildere ziekte dan volwassenen. Herstel van infectie met één type dengue biedt levenslange immuniteit tegen dat type, maar biedt geen bescherming tegen andere typen. Immuniteit tegen één type kan latere infecties zelfs verergeren, evenals de kans op het krijgen van DHF tijdens volgende infecties vergroten.
Wat zijn de symptomen?
Dengue-koorts wordt gekenmerkt door het plotseling optreden van koorts die 3 tot 5 dagen aanhoudt (zelden meer dan 7), intense hoofdpijn, spier- en gewrichtspijn, pijn achter het oog, verlies van eetlust, gastro-intestinale stoornissen en kleine fijne uitslag rond de tijd dat de koorts afneemt. Mensen met een donkere huid hebben meestal geen zichtbare uitslag. Kleine bloedingen, zoals tandvleesbloedingen of neusbloedingen, kunnen op elk moment tijdens de koorts optreden. Volwassenen met onderliggende aandoeningen kunnen hevige bloedingen krijgen, zoals gastro-intestinale bloedingen in gevallen van maagzweren of overmatige menstruatiebloedingen. Langdurige vermoeidheid en depressie worden soms geassocieerd met herstel van dengue-infecties.
Dengue hemorragische koorts (DHF) is een ernstige en soms dodelijke complicatie van dengue-infectie. De toestand van de patiënt kan plotseling verslechteren als gevolg van het optreden van verhoogde vasculaire permeabiliteit (inwendig doorsijpelen van bloed uit de bloedvaten in de weefsels) met hypotensie (bloeddrukverlies) en shock. De patiënt kan duidelijke zwakte, rusteloosheid, bleekheid van het gezicht, hevige buikpijn en koele ledematen ervaren. Het sterftecijfer kan in onbehandelde gevallen oplopen tot 40 tot 50 procent; een adequate behandeling en vloeistofvervanging kan het sterftecijfer echter verlagen tot 1 tot 2 procent.
Preventieve maatregelen
Persoonlijke preventieve maatregelen omvatten bescherming tegen muggenbeten door middel van scherm- en muskietennetten, beschermende kleding en insectenwerende middelen. Blijf indien mogelijk in huizen met airconditioning of goed afgeschermde huizen en vermijd buitenshuis te zijn bij zonsopgang, zonsondergang en vroege avond wanneer muggen vaak steken.
Behandeling
Er is geen specifieke behandeling voor knokkelkoorts. De enige beschikbare behandeling omvat ondersteunende maatregelen om de symptomen te verlichten, zoals het onder controle houden van de koorts en voldoende vochtinname.
Waar komt het vaak voor?
De wereldwijde verspreiding van het knokkelkoortsvirus (DF) volgt nauw de verspreiding van de twee soorten muggen die de ziekte overbrengen. Alle vier de dengue-virustypen zijn nu wijdverbreid in de meeste landen in de tropen.
In Azië komen dengue-virussen veel voor in Zuid-China en Hainan, Vietnam, Laos, Cambodja (Kampuchea), Thailand, Myanmar (Birma), India, Pakistan, Sri Lanka, Indonesië, de Filippijnen, Maleisië en Singapore, en komen ze minder vaak voor in Papoea-Nieuw-Guinea, India, Bangladesh, Nepal, Taiwan en een groot deel van de Stille Oceaan. Sommige soorten dengue-virussen circuleren sinds 1981 ook in Queensland, in het noorden van Australië.
Dengue-koorts komt ook veel voor in Afrika. In de afgelopen jaren hebben zich uitbraken voorgedaan in grote delen van West-Afrika, aan de oostkust van Afrika van Mozambique tot Ethiopië, en op eilanden voor de kust zoals de Seychellen en de Comoren, met een klein aantal dengue-koorts en dengue hemorragische koortsachtige gevallen bericht uit Saoedi-Arabië.
In Amerika hebben sinds 1977 opeenvolgende introducties en verspreiding van alle vier de typen dengue-virussen plaatsgevonden in het Caribisch gebied en Midden- en Zuid-Amerika. Meer recentelijk hebben zich kleine uitbraken voorgedaan in Texas, Key West en Zuid-Florida. Vanaf het einde van de jaren negentig komen regelmatig twee of meer dengue-virussen voor in Mexico, het hele Caribisch gebied en Midden- en Zuid-Amerika. Epidemieën kunnen overal voorkomen waar besmette muggen aanwezig zijn, zowel in stedelijke als landelijke gebieden.
