Op 14 januari 2024 bereikte het Gazaconflict zijn 100e dag met een dodental van 24.447 Palestijnen en ongeveer 1.139 Israëliërs sinds 7 oktober 2023. Toen deze mijlpaal naderde, verschoof de aandacht wereldwijd echter meer dan 250 mijl verderop naar Jemen. Op 12 januari voerden Britse en Amerikaanse troepen 73 luchtaanvallen uit op posities die verbonden waren met de Jemenitische Houthi-rebellenmilitie, waarbij ten minste vijf slachtoffers vielen. Deze reactie werd ingegeven door de verhoogde aanvallen van de Houthi's sinds november, gericht op schepen in de Rode Zee als vergelding voor de Israëlische invasie van Gaza. De volgende dag voerde het Amerikaanse leger een kleinere aanval uit in de buurt van het vliegveld van Sana'a, een Houthi-lanceerbasis voor projectielen tegen koopvaardijschepen, zonder gerapporteerde gewonden.

Deze twee aanvallen vergrootten de geografische reikwijdte van het conflict en het aantal betrokken partijen, waardoor een toch al onstabiele situatie nog intenser werd. Deze ontwikkeling past in het verhaal van de Houthi's, die hen positioneren als uitdagers van het Westen en echte aanhangers van de Palestijnse zaak in de Arabische wereld. Hun strategische verstoring van een vitale wereldwijde handelsroute over zee, waardoor schepen om Afrika heen moeten varen, versterkt deze boodschap. Bovendien is de situatie gunstig voor Israël, omdat zijn belangrijkste bondgenoot, de Verenigde Staten, direct betrokken is bij de bestrijding van de Houthi's, een groep die wordt gesteund door Iran - een gemeenschappelijke tegenstander. De escalatie in de Rode Zee heeft ook de aandacht afgeleid van Gaza, waardoor de intensiteit van de Israëlische bombardementen in die regio is afgenomen.

Nasruldeen Amer, de woordvoerder van de Houthi's, zei tegen Al Jazeera dat de recente aanval een vastberaden en doeltreffend antwoord zou uitlokken. Ondertussen uitte Hans Grundberg, de speciale gezant van de V.N. voor Jemen, waar 80% van de bevolking humanitaire hulp nodig heeft, zijn ernstige bezorgdheid over de steeds precairder wordende regionale situatie. Hij drong er bij alle betrokken partijen op aan zich te onthouden van acties die de situatie in Jemen zouden kunnen verergeren, de bedreiging van de handelsroutes over zee zouden kunnen doen escaleren of de regionale spanningen in deze kritieke periode verder zouden kunnen doen oplopen.

In tegenstelling tot de Houthi's blijft Washington een open confrontatie met de Houthi's uit de weg gaan, laat staan met Iran. Kirsten Fontenrose, verbonden aan de denktank van het Scowcroft Middle East Security Initiative, legt uit dat Teheran op dit moment ook geen motivatie heeft om zijn betrokkenheid bij het conflict of bij de Houthi's te benadrukken. Volgens Fontenrose bereikt Iran zijn strategische doelen zonder directe interventie, zoals blijkt uit de afnemende wereldwijde populariteit van de Verenigde Staten en het vertraagde momentum voor het normaliseren van de betrekkingen tussen Israël en nieuwe Arabische landen.

Volgens Ignacio Álvarez-Ossorio, een expert in het Midden-Oosten en professor in Arabische en Islamitische Studies aan de Complutense Universiteit van Madrid, wordt Israël geacht de VS in het conflict te hebben betrokken. Álvarez-Ossorio suggereert dat Israël dit heeft bereikt door aanvallen uit te voeren op de Iraanse Revolutionaire Garde in Syrië en op Hamas en Hezbollah in Libanon, met als doel "een nieuw front te openen".

De Houthi-aanvallen begonnen in november, waarbij de rebellengroep zich in theorie richtte op koopvaardijschepen die eigendom zijn van Israël of onder Israëlische vlag varen en op schepen die bestemd waren voor Israël of Israël verlieten. In de praktijk hebben ze echter niet alleen per vergissing niet-gerelateerde schepen aangevallen, maar zijn ze ook in conflict geraakt met andere schepen. Als gevolg daarvan mijden grote scheepvaartmaatschappijen nu de doorvaart door de Rode Zee. In de laatste twee maanden van 2023 daalde het dagelijkse aantal containers dat de Rode Zee passeerde met 66%, van 500.000 naar 200.000, goed voor 30% van het wereldwijde containervervoer. Schepen kiezen er nu voor om Afrika te omzeilen via Kaap de Nieuwe Hoop, waardoor de transportkosten met 170% toenemen.

Na weken van escalerende spanningen was 9 januari een cruciaal moment toen de Jemenitische beweging haar belangrijkste aanval tot nu toe lanceerde. De VN-Veiligheidsraad reageerde met een resolutie waarin de Houthi-aanval werd veroordeeld, terwijl het Witte Huis er bij de rebellengroep op had aangedrongen om de vijandige acties te staken. In de vroege uren van 12 januari richtten Amerikaanse en Britse troepen zich op luchtafweersystemen, radar en arsenalen met drones, kruisraketten en ballistische raketten op verschillende locaties in Jemen die onder controle stonden van de Houthi-rebellen.

Gerald M. Feierstein, een voormalig Amerikaans diplomaat en Midden-Oosten expert bij de denktank Middle East Institute, sluit zich aan bij de opvatting dat de poging van de Houthi's om zich te mengen in het conflict in Gaza bedoeld is om hun achterban te versterken en hun positie binnen de 'as van verzet', een groep waartoe ook Hezbollah en Hamas behoren, te verstevigen. De Houthi's hebben steun gekregen, zelfs van hun tegenstanders, vooral omdat de internationaal erkende regering van Jemen, hun tegenstander, zich meer richt op de aanvallen op de Rode Zee dan op de burgerslachtoffers in Gaza. Op 12 januari demonstreerden honderdduizenden mensen in de door Houthi's gecontroleerde hoofdstad Sana'a tegen de Amerikaanse en Britse luchtaanvallen.

Op 10 januari publiceerde het Arab Center for Research and Policy Studies, gevestigd in Qatar, een analyse van de Arabische publieke opinie over de Israëlische oorlog in Gaza. Uit de enquête, die werd uitgevoerd in 16 Arabische landen, bleek dat 69% solidair zijn met de Palestijnen en Hamas steunen. Nog eens 23% steunen uitsluitend de bevolking van Gaza, maar verwerpen de islamistische beweging die verantwoordelijk is voor de aanval op Israël in oktober, waarbij ongeveer 1.200 slachtoffers vielen. Daarentegen bekritiseren 94% de positie van de Verenigde Staten in de crisis. Ze beschuldigen de VS ervan hun veto te hebben uitgesproken over een staakt-het-vuren en financiële en militaire steun te hebben verleend aan Israël, waarbij 82% deze houding als "zeer slecht" bestempelen. Wat Iran betreft, ondanks de regionale rivaliteit en de verschillen tussen de soennitische en sjiitische as, zijn 37% voorstander van de positie van het land, terwijl 48% ertegen zijn.

De interventie van het Amerikaanse leger heeft bezorgdheid gewekt bij andere landen in het Midden-Oosten die pro-Iraanse milities huisvesten met een vijandige houding tegenover Israël. Deze landen vrezen een mogelijke uitbreiding van het conflict naar hun grenzen. De Iraakse president Abdellatif Rashid veroordeelde alle pogingen om het conflict uit te breiden scherp en benadrukte de schadelijke gevolgen die het voor iedereen zou kunnen hebben. Het ministerie van Buitenlandse Zaken van Libanon, waar in het zuiden regelmatig botsingen plaatsvinden tussen Hezbollah-milities en het Israëlische leger, toonde zich zeer bezorgd over de escalatie en de militaire acties in de Rode Zee, samen met luchtaanvallen op Jemenitisch grondgebied.

In de Verenigde Staten groeit het onbehagen over de mogelijkheid dat het conflict escaleert. Vertegenwoordiger Elissa Slotkin, een Democraat uit Michigan, uitte haar bezorgdheid over regionale escalatie in een bericht op X, voorheen Twitter. Ze benadrukte het gebruik door Iran van groepen als de Houthi's om gevechten te voeren, plausibele ontkenning te behouden en directe conflicten met de VS of anderen te vermijden. Slotkin benadrukte dat hier een einde aan moest komen en sprak de hoop uit dat de boodschap was overgekomen.

Volg en like ons: